Giá»i thiá»u
- Suy tháșn lĂ má»t tĂŹnh tráșĄng y táșż nghiĂȘm trá»ng, trong ÄĂł chức nÄng tháșn suy giáșŁm, dáș«n Äáșżn viá»c khĂŽng thá» loáșĄi bá» cĂĄc cháș„t tháșŁi vĂ cháș„t lá»ng dư thừa khá»i cÆĄ thá». Äiá»u nĂ y cĂł thá» gĂąy ra nhiá»u váș„n Äá» sức khá»e nghiĂȘm trá»ng, bao gá»m tÄng huyáșżt ĂĄp, bá»nh tim máșĄch vĂ cĂĄc rá»i loáșĄn Äiá»n giáșŁi.
- Má»t trong những yáșżu tá» quan trá»ng trong viá»c quáșŁn lĂœ suy tháșn lĂ cháșż Äá» Än uá»ng. Trong bá»i cáșŁnh ngĂ y cĂ ng nhiá»u ngưá»i chuyá»n sang cháșż Äá» Än chay hoáș·c Än thá»±c pháș©m chay giáșŁ máș·n, cĂąu há»i Äáș·t ra lĂ : Ngưá»i suy tháșn cĂł nĂȘn Än Äá» chay giáșŁ máș·n khĂŽng?
- BĂ i viáșżt nĂ y sáșœ phĂąn tĂch cĂĄc khĂa cáșĄnh dinh dÆ°á»Ąng, lợi Ăch vĂ rá»§i ro cá»§a viá»c tiĂȘu thỄ thá»±c pháș©m chay giáșŁ máș·n Äá»i vá»i ngưá»i suy tháșn.
TĂŹnh tráșĄng suy tháșn vĂ cháșż Äá» Än uá»ng
- Suy tháșn cĂł thá» ÄÆ°á»Łc chia thĂ nh nhiá»u giai ÄoáșĄn, từ giai ÄoáșĄn nháșč Äáșżn giai ÄoáșĄn náș·ng, vĂ cháșż Äá» Än uá»ng cáș§n ÄÆ°á»Łc Äiá»u chá»nh theo từng giai ÄoáșĄn.
- Ngưá»i bá»nh suy tháșn thưá»ng cáș§n háșĄn cháșż lÆ°á»Łng protein, natri, kali vĂ phá»t pho trong cháșż Äá» Än uá»ng cá»§a há». Äiá»u nĂ y nháș±m giáșŁm táșŁi cho tháșn vĂ ngÄn ngừa sá»± tĂch tỄ cá»§a cĂĄc cháș„t tháșŁi trong cÆĄ thá».
Cháșż Äá» Än chay vĂ lợi Ăch cho sức khá»e
- Cháșż Äá» Än chay, bao gá»m viá»c tiĂȘu thỄ nhiá»u thá»±c pháș©m từ thá»±c váșt như rau, trĂĄi cĂąy, ngĆ© cá»c nguyĂȘn háșĄt, Äáșu vĂ cĂĄc loáșĄi háșĄt, ÄĂŁ ÄÆ°á»Łc chứng minh lĂ cĂł nhiá»u lợi Ăch cho sức khá»e.
- NghiĂȘn cứu cho tháș„y ráș±ng cháșż Äá» Än chay cĂł thá» giĂșp giáșŁm nguy cÆĄ máșŻc bá»nh tim máșĄch, tiá»u ÄÆ°á»ng vĂ má»t sá» loáșĄi ung thư. Äáș·c biá»t, cháșż Äá» Än chay cĂł thá» giĂșp cáșŁi thiá»n chức nÄng tháșn vĂ giáșŁm nguy cÆĄ tiáșżn triá»n cá»§a bá»nh tháșn mĂŁn tĂnh.
Thá»±c pháș©m chay giáșŁ máș·n
- Thá»±c pháș©m chay giáșŁ máș·n lĂ những sáșŁn pháș©m ÄÆ°á»Łc cháșż biáșżn từ thá»±c váșt nhưng cĂł hÆ°ÆĄng vá» vĂ hĂŹnh thức giá»ng như thá»±c pháș©m từ Äá»ng váșt, cháșłng háșĄn như thá»t giáșŁ, xĂșc xĂch chay, vĂ cĂĄc loáșĄi thá»±c pháș©m cháșż biáșżn khĂĄc. Những sáșŁn pháș©m nĂ y thưá»ng ÄÆ°á»Łc lĂ m từ Äáșu nĂ nh, gluten lĂșa mĂŹ, hoáș·c cĂĄc loáșĄi protein thá»±c váșt khĂĄc.
- Máș·c dĂč chĂșng cĂł thá» cung cáș„p má»t sá» lợi Ăch dinh dÆ°á»Ąng, nhưng cĆ©ng cáș§n xem xĂ©t cĂĄc yáșżu tá» khĂĄc như hĂ m lÆ°á»Łng natri, kali vĂ phá»t pho.
Lợi Ăch cá»§a viá»c Än thá»±c pháș©m chay giáșŁ máș·n cho ngưá»i suy tháșn
GiáșŁm lÆ°á»Łng protein Äá»ng váșt
- Má»t trong những lợi Ăch chĂnh cá»§a viá»c tiĂȘu thỄ thá»±c pháș©m chay giáșŁ máș·n lĂ kháșŁ nÄng giáșŁm lÆ°á»Łng protein Äá»ng váșt trong cháșż Äá» Än uá»ng. Protein Äá»ng váșt cĂł thá» gĂąy ĂĄp lá»±c lĂȘn tháșn, Äáș·c biá»t lĂ á» những ngưá»i ÄĂŁ cĂł váș„n Äá» vá» tháșn.
- Thá»±c pháș©m chay giáșŁ máș·n cĂł thá» cung cáș„p protein thá»±c váșt, giĂșp ÄĂĄp ứng nhu cáș§u dinh dÆ°á»Ąng mĂ khĂŽng lĂ m tÄng gĂĄnh náș·ng cho tháșn.
Cung cáș„p cháș„t xÆĄ
- Thá»±c pháș©m chay giáșŁ máș·n thưá»ng chứa nhiá»u cháș„t xÆĄ, Äiá»u nĂ y ráș„t quan trá»ng cho sức khá»e tiĂȘu hĂła vĂ cĂł thá» giĂșp kiá»m soĂĄt cĂąn náș·ng.
- Cháș„t xÆĄ cĆ©ng cĂł thá» giĂșp giáșŁm cholesterol vĂ cáșŁi thiá»n sức khá»e tim máșĄch, Äiá»u nĂ y ráș„t quan trá»ng Äá»i vá»i những ngưá»i cĂł nguy cÆĄ cao máșŻc bá»nh tim máșĄch do suy tháșn.
GiáșŁm cholesterol
- Thá»±c pháș©m chay giáșŁ máș·n thưá»ng khĂŽng chứa cholesterol, Äiá»u nĂ y cĂł thá» giĂșp cáșŁi thiá»n mức cholesterol trong mĂĄu vĂ giáșŁm nguy cÆĄ máșŻc bá»nh tim máșĄch. Äiá»u nĂ y Äáș·c biá»t quan trá»ng Äá»i vá»i những ngưá»i suy tháșn, vĂŹ há» cĂł nguy cÆĄ cao máșŻc cĂĄc váș„n Äá» vá» tim máșĄch.
Rá»§i ro cá»§a viá»c Än thá»±c pháș©m chay giáșŁ máș·n cho ngưá»i suy tháșn
HĂ m lÆ°á»Łng natri cao
- Má»t trong những váș„n Äá» lá»n nháș„t vá»i thá»±c pháș©m chay giáșŁ máș·n lĂ hĂ m lÆ°á»Łng natri cao. Nhiá»u sáșŁn pháș©m cháșż biáșżn sáș”n nĂ y ÄÆ°á»Łc gia vá» vĂ cháșż biáșżn vá»i nhiá»u muá»i Äá» tÄng hÆ°ÆĄng vá».
- Äá»i vá»i ngưá»i suy tháșn, viá»c tiĂȘu thỄ quĂĄ nhiá»u natri cĂł thá» dáș«n Äáșżn tÄng huyáșżt ĂĄp vĂ giữ nưá»c, gĂąy ra cĂĄc váș„n Äá» nghiĂȘm trá»ng vá» sức khá»e.
HĂ m lÆ°á»Łng kali vĂ phá»t pho
- Nhiá»u thá»±c pháș©m chay giáșŁ máș·n, Äáș·c biá»t lĂ cĂĄc sáșŁn pháș©m từ Äáșu nĂ nh vĂ cĂĄc loáșĄi háșĄt, cĂł thá» chứa hĂ m lÆ°á»Łng kali vĂ phá»t pho cao.
- Äá»i vá»i ngưá»i suy tháșn, viá»c kiá»m soĂĄt lÆ°á»Łng kali vĂ phá»t pho trong cháșż Äá» Än uá»ng lĂ ráș„t quan trá»ng, vĂŹ tháșn khĂŽng thá» loáșĄi bá» cĂĄc khoĂĄng cháș„t nĂ y hiá»u quáșŁ. Sá»± tĂch tỄ cá»§a kali cĂł thá» dáș«n Äáșżn cĂĄc váș„n Äá» vá» tim máșĄch, trong khi phá»t pho cao cĂł thá» gĂąy ra cĂĄc váș„n Äá» vá» xÆ°ÆĄng.
Cháș„t lÆ°á»Łng protein
- Máș·c dĂč thá»±c pháș©m chay giáșŁ máș·n cĂł thá» cung cáș„p protein, nhưng cháș„t lÆ°á»Łng protein từ thá»±c váșt thưá»ng khĂŽng báș±ng protein từ Äá»ng váșt. Äiá»u nĂ y cĂł thá» dáș«n Äáșżn viá»c thiáșżu hỄt má»t sá» axit amin thiáșżt yáșżu cáș§n thiáșżt cho cÆĄ thá». Äá»i vá»i ngưá»i suy tháșn, viá»c ÄáșŁm báșŁo ráș±ng há» nháșn Äá»§ protein cháș„t lÆ°á»Łng cao lĂ ráș„t quan trá»ng.
Káșżt luáșn
- Ngưá»i suy tháșn cĂł thá» Än thá»±c pháș©m chay giáșŁ máș·n, nhưng cáș§n pháșŁi tháșn trá»ng vĂ cĂł sá»± hưá»ng dáș«n từ cĂĄc chuyĂȘn gia dinh dÆ°á»Ąng. Viá»c lá»±a chá»n thá»±c pháș©m chay giáșŁ máș·n cáș§n pháșŁi cĂąn nháșŻc ká»č lÆ°á»Ąng vá» hĂ m lÆ°á»Łng natri, kali vĂ phá»t pho.
- HÆĄn nữa, viá»c káșżt hợp thá»±c pháș©m chay giáșŁ máș·n vá»i cĂĄc nguá»n protein thá»±c váșt khĂĄc như Äáșu, háșĄt vĂ ngĆ© cá»c nguyĂȘn háșĄt cĂł thá» giĂșp ÄáșŁm báșŁo ráș±ng ngưá»i bá»nh nháșn Äá»§ dinh dÆ°á»Ąng mĂ khĂŽng lĂ m tÄng gĂĄnh náș·ng cho tháșn.
- Äá» cĂł má»t cháșż Äá» Än uá»ng lĂ nh máșĄnh vĂ phĂč hợp vá»i tĂŹnh tráșĄng sức khá»e cá»§a mĂŹnh, ngưá»i suy tháșn nĂȘn tham kháșŁo Ăœ kiáșżn cá»§a bĂĄc sÄ© hoáș·c chuyĂȘn gia dinh dÆ°á»Ąng cĂł kinh nghiá»m trong lÄ©nh vá»±c dinh dÆ°á»Ąng tháșn.
TĂ i liá»u tham kháșŁo
- DaVita. The Vegetarian Diet and Chronic Kidney Disease.
- National Kidney Foundation. Plant-Based Diet and Kidney Health.
- MedlinePlus. Diet – chronic kidney disease.
- UPMC Kidney Disease Center. Renal Diet: Purpose, Benefits, & Foods.
ÄĂŁ xem láșĄi & cáșp nháșt láș§n cuá»i vĂ o ngĂ y 19/04/2025 bá»i Bs. Nguyá»
n VÄn Anh.